Stolzman-Prylińska właśc. Prylińska, także Sztolcman, Stoltzman, Stolcmann Maria (1851–1919), śpiewaczka operowa.

Ur. 7 VII w Warszawie, była córką Tomasza Prylińskiego (1808–1856), absolwenta Wydz. Prawa Uniw. Warsz., od r. 1837 urzędnika, kolejno przy Sądzie Policji Poprawczej w Brześciu (obecnie Brześć Kujawski) oraz w Łomży, od r. 1840 adwokata przy Sądzie Apelacyjnym Król. Pol. w Warszawie, oraz Ludwiki z Jastrzębskich (1828 – 22 II 1900), pasierbicą Henryka Radosława Stolzmana (zob.). Miała siostrę Ludwikę, zamężną za Teofilem Radolińskim, brata Tomasza Prylińskiego (zob.), siostrę Eufemię, zamężną za Stanisławem Janikowskim (zob.), brata Jana Kantego (zm. 10 VII 1857) oraz brata przyrodniego z drugiego małżeństwa matki, Stefana Stolzmana (zob. o nim w biogramie Henryka Stolzmana).

Od ok. r. 1862 mieszkała S.-P. z rodziną w Dreźnie i Monachium. W r. 1865 wróciła do Warszawy; uczyła się śpiewu u Adama Ziółkowskiego, śpiewaka Warszawskich Teatrów Rządowych. Na początku r. 1876 jako Prylińska występowała na koncertach w Warszawie; wg Artura Wołyńskiego początki kariery zawdzięczała «powabnej powierzchowności, pięknemu głosowi i własnej pracy». W kwietniu 1876 przeniosła się z rodziną do Włoch; mieszkając m.in. w Mediolanie i Rzymie doskonaliła umiejętności wokalne (wg wspomnień brata Stefana u niejakiego Gallego) oraz wyjeżdżała w towarzystwie matki na występy. Przez osiem miesięcy kontynuowała naukę śpiewu we Florencji u niemieckiego muzyka i pedagoga H. P. Panofki; dzięki temu «głos jej, z natury bogaty i dźwięczny, rozwinął się, spotężniał i nabrał dramatycznego kolorytu» (Wołyński). Dn. 26 XII 1877 w Teatro Regio w Parmie, pod nazwiskiem swego ojczyma Stolzmana, debiutowała z sukcesem partią Amelii w „Balu maskowym” G. Verdiego. Następnie występowała w Rzymie (jako Isabella w „Salvator Rosa” C. Gomesa, Mediolanie, Sienie i Como, gdzie kilkanaście razy śpiewała partię Walentyny w „Hugonotach” G. Meyerbeera. W r. 1881 występowała m.in. w Nicei i Bukareszcie. Dn. 17 IX t.r. w Warszawie w Teatrze Wielkim śpiewała jako Stolzman-Prylińska rolę tytułową w „Aidzie” Verdiego, a następnie (do 11 X) wykonywała z powodzeniem partie: Walentyny w „Hugonotach”, Małgorzaty w „Fauście” Ch. Gounoda, tytułową w „Normie” V. Belliniego, a także arię z „Halki” Stanisława Moniuszki. W l.n. śpiewała m.in. w Rosji (Moskwa i Odessa), Włoszech (Rzym, Florencja i Bolonia), Hiszpanii (Madryt), Austro-Węgrzech (Wiedeń), a także w Ameryce Południowej: w Urugwaju (Montevideo), Brazylii (Rio de Janeiro), Argentynie (Buenos Aires) i Chile (Santiago). W okresie 17 X – 16 XI 1885 ponownie gościła w Teatrze Wielkim w Warszawie, w „Aidzie” i „Hugonotach”, a także w „Afrykance” Meyerbeera (jako Selika) i „Giocondzie” A. Ponchiellego. Wg recenzenta „Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego” (1885 nr 108) miała «przyjemny, acz niezbyt donośny mezzo-sopranowy głos [który] usiłowała [...] koniecznie rozszerzyć do skali głosów czysto sopranowych i zastosować do ról najcięższych w repertuarze». Starania te stały się zapewne przyczyną poważnej choroby krtani. Po przerwie na podratowanie zdrowia zaśpiewała 9 X 1886 partię Seliki, a następnie wróciła do Włoch. W lutym 1887 przeniosła się do Krakowa, gdzie zamieszkała część rodziny, i 7 III t.r. na koncercie w teatrze krakowskim zaśpiewała w scenach z „Aidy” i „Trubadura” Verdiego oraz wykonała pieśni Moniuszki i Władysława Żeleńskiego. Występowała już jednak sporadycznie. T.r. zamieszkała w Warszawie, gdzie udzielała lekcji śpiewu (występy w Łodzi z r. 1892 należy wiązać raczej ze śpiewaczką noszącą pseud. Helena Prylińska). Prawdopodobnie zorganizowała jeszcze zespół operowy i na początku r. 1894 gościła z nim we Włoszech (także w Rzymie), m.in. z „Giocondą”, choć sama już raczej nie występowała. Dn. 11 VII 1895 jako Prylińska śpiewała w Krakowie partię Leonory w „Trubadurze”. Od r. 1897 uczyła w szkole Warszawskiego Tow. Muzycznego. Zmarła 22 VI 1919 w Warszawie, została pochowana 25 VI w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.

S.-P. nie założyła rodziny.

Portret przez Henryka Radosława Stolzmana w Dworku Jana Matejki w Kr.; – Kutsch K. J., Riemens L., Grosses Sängerlexikon, München 2003 VI; Słown. Teatru Pol.; – Gerber, Studenci Uniw. Warsz.; – „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1886 nr 159, 1894 nr 542, 1898 nr 770; Kalendarz Czecha z r. 1901 s. 81; „Kłosy” 1881 nr 825 (Wołyński), 1885 nr 1060; „Kur. Warsz.” 1856 nr 67, 1885 nr 295, 1919 nr 172; – AP w Kr.: Spisy mieszkańców z r. 1890; Arch. Teatru im. J. Słowackiego w Kr.: Afisze; – Wspomnienia (rkp.) Stefana Stolzmana w posiadaniu jego wnuka, Andrzeja Stolzmana z Kr.; – Informacje Pawła Chynowskiego i Adama Neuera z W.

Roman Włodek